System ewidencji kosztów współczesnych negatywnych zjawisk ekologicznych (kilka uwag metodycznych): brak

Abstrakt

Współczesna cywilizacja ludzka znalazła się w bardzo trudnym punkcie swojego rozwoju, który można nazwać, za teorią chaosu deterministycznego, punktem bifurkacji, charakteryzującym się wzrostem, często trudnym do zidentyfikowania, znaczenia parametrów wrażliwych. Punkt taki oznacza sytuację, w której cywilizacja dokona świadomie wyboru lub zostanie jej narzucona ścieżka dalszej ewolucji. W cybernetyce, teorii systemów, a także w teorii rozwoju społeczno-gospodarczego wyróżnia się wiele takich ścieżek, o różnym, pożądanym i niepożądanym charakterze. Większość ludzi nie jest tego nawet świadoma lub przyjmuje wygodną dla siebie ocenę sytuacji. Widać to nie tylko w potocznych wypowiedziach, ale również w poważnych badaniach naukowych. Na przykład, w naukach ekonomicznych nadal przyjmuje się, że problemy gospodarczo-społeczne najlepiej rozwiąże doskonały konkurencyjny rynek i podmioty typu homo oeconomicus, a wzrost gospodarczy w tradycyjnej postaci zasługuje wyłącznie na pozytywną ocenę („wzrostomania”). Podobnie bezrefleksyjnie przyjmuje się hasło: „co technika zepsuła, technika naprawi”. Ponieważ większość opracowań przyjmuje postać optymistycznej oceny perspektyw rozwoju ludzkiej cywilizacji, również w warunkach globalizacji, jako przedstawiciele „realnej ekonomii” postulujemy, iż warto przyjrzeć się problemowi globalnych barier rozwojowych, a zwłaszcza kosztom ich przełamywania. Celem artykułu jest przedstawienie idei systemu ewidencji kosztów zdarzeń o charakterze „czarnego łabędzia”, czyli charakteryzujących się: (1) wysoce niespodziewaną, czyli nisko predyktywną realizacją, (2) szerokim zakresem negatywnych konsekwencji, o złożonym i różnorodnym charakterze, (3) wysokimi kosztami społecznymi, ekonomicznymi i ekologicznymi ich wystąpienia oraz (4) znaczną głębokością pozostawionych śladów w systemie człowiek-społeczeństwo-gospodarka-środowisko przyrodnicze, a także dużymi trudnościami w identyfikacji, kwantyfikacji i waloryzacji ich konsekwencji. Ten ostatni element jest przedmiotem szczególnego zainteresowania autorów, ponieważ wydaje się, przy aktualnym stanie wiedzy i funkcjonowania globalnych systemów informatyczno-informacyjnych, użyteczny i możliwy do osiągnięcia. Można go potraktować jako postulat stworzenia systemu ewidencji kosztów współczesnych negatywnych zjawisk ekologicznych. Takie zagrożenia środowiskowe można potraktować w konwencji najlepszej egzemplifikacji zjawisk typu „czarny łabędź”. Celem opracowania nie jest określenie rozmiarów takich kosztów, ponieważ jest to zadanie dla dużych zespołów badawczych, z odpowiednimi środkami ekonomiczno-finansowymi na realizację studiów i dostępem do odpowiednich źródeł informacji, a nawet dla odpowiedniego systemu statystyczno-ewidencyjnego. Autorzy poniższego opracowania mogli pozwolić sobie jedynie na określenie rodzajów kosztów towarzyszących globalnym wyzwaniom ekologicznym i sformułowanie argumentów za zbudowaniem systemu ich ewidencji w skali makroekonomicznej.