Słowa kluczowe
system zarządzania środowiskowego ISO 14001
Jak cytować
Abstrakt
Pierwszym celem badania była ocena korelacji skłonności decydentów organizacji zarządzanych według ISO 14001 do wdrożenia istotnych ubezpieczeniowo rozwiązań systemów (istotnych rozwiązań systemowych) z atrybutami tej organizacji (systemowymi, świadomościowymi i organizacyjnymi). Drugim celem była identyfikacja motywatorów, które skłaniają decydentów do wdrożenia dodatkowych elementów systemu.
Wcześniejsze badania sugerują konieczność zmodyfikowania struktury obecnie wdrożonych SZŚ według ISO 14001 w celu zwiększenia ich przydatności dla procesu świadczenia ochrony ubezpieczeniowej.
Problem badawczy rozwiązano w oparciu o dane pozyskane w drodze ankiety zrealizowanej online wśród organizacji, które wdrożyły i certyfikowały SZŚ ISO 14001 w Polsce. W zależności od rodzaju zmiennych do analizy wykorzystano m.in. test niezależności chi-kwadrat, test U-Manna-Whitneya, współczynnik korelacji rang Spearmana.
Wyniki badań mogą być przydatne do budowania zintegrowanych narzędzi zarządzania ryzykiem środowiskowym. Wskazują na zasadność stosowania pozaubezpieczeniowych motywatorów (np. obniżenie opłat z tytułu korzystania ze środowiska) w celu osiągnięcia pożądanej – z punktu widzenia ubezpieczycieli - struktury SZŚ w organizacji. Jednocześnie akcentują konieczność budowania świadomości ryzyka środowiskowego (w tym m.in. ryzyka odpowiedzialności za szkody środowiskowe, ciężaru tej odpowiedzialności) dla osiągnięcia powyższego.
Bibliografia
Act of 13 April 2007 on environmental damage prevention and remediation (consolidated text: Journal of Laws of the Republic of Poland 2020, item 2187), Environmental Liability Act – ELA.
Barros, G. (2010). Herbert A. Simon and the Concept of Rationality: Boundaries and Procedures. Brazilian Journal of Political Economy, 30(3), 455–472. https://doi.org/10.1590/s0101-31572010000300006
Beed, C., & Kane, O. (1991). What is the Critique of the Matematization of Economics? Kyklos, 44 (4), 581–612. https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1991.tb01798.x
Bogdanowicz, B. (2014). Ekonomia behawioralna a klasyczny paradygmat ekonomii. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 313(76)3, 23–32.
Boiral, O., & Henri, J. F. (2012). Modelling the impact of ISO 14001 on environmental performance: A comparative approach. Journal of Environmental Management, 99, 84–97. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2012.01.007
Brewer, N. T., Chapman, G. B., Gerrard, M., Gibbons, F. X., McCaul, K. D., & Weinstein, N. D. (2007). Metanalysis of the relationship between risk perception and health behaviour: the example of vaccination. Health Psychology, 26(2), 136–145. https://doi.org/10.1037/0278-6133.26.2.13
Camerer, C. F., & Loewenstein, G. (2004). Behavioural Economics: Past, Present, Future. In C. F. Camerer, G. Loewenstein & M. Rabin (Eds.), Advances in Behavioral Economics (pp. 3–52). New York: Princeton University Press. https://doi.org/ 10.1515/9781400829118-004
Castka, P., & Prajogo, D. (2013). The effect on pressure from secondary stakeholders on the internalization of ISO 14001. Journal of Cleaner Production, 47, 245–252. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.12.034
Christmann, P., & Taylor, G. (2006). Firm self-regulation through international certifiable standards: determinants of symbolic versus substantive implementation. Journal of International Business Studies, 37, 863–878. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8400231
Cossette, P. (2014). Heuristics and cognitive biases in entrepreneurs: a review of the research. Journal of Small Business & Entrepreneurship, 27(5), 471–496. https://doi.org/10.1080/08276331.2015.1105732
Directive 2004/35/CE of the European Parliament and of the Council of 21 April 2004 on environmental liability with regard to the prevention and remedying of environmental damage, Pub. L. No. 32004L0035, 143/56 OJ L (2004).
Environmental Protection Agency. (2006). Financial Incentives from Environmental Management Systems (EMSs), Project Findings from Phase I. Washington: Environmental Protection Agency. https://nepis.epa.gov
Environmental Protection Law of 27 April 2001 (consolidated text: Journal of Laws of the Republic of Poland 2019, item 1396), EPL.
European Commission. (2016). REFIT Evaluation of the Environmental Liability Directive (Commission Staff Working Document). Brussels: European Commission. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52016SC0121
European Commission. (2017). Multi-annual ELD Work Programme (MAWP) for the period 2017–2020: “making the Environmental Liability Directive more fit for purpose. Brussels: European Commission. https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/mawp_2017_2020_1_en_0.pdf
European Commission. (2018). Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Central Bank, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Action Plan: Financing Sustainable Growth (COM(2018) 97 final). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52018DC0097
Fama, E. F. (1998). Market Efficiency, Long-Term Returns and Behavioral Finance. Journal of Financial Economics, 49, 283–306. https://doi.org/10.1016/s0304-405x(98)00026-9
Fura, B. (2013). Improving ISO 14001 Environmental Management Systems. Polish Journal of Environmental Studies, 22(6), 1711–1721.
Gavronski, I., Paiva, E. L., Teixeira, R., & de Andrade, M. C. F. (2013). ISO 14001 certified plants in Brazil – taxonomy and practices. Journal of Cleaner Production, 39, 32–41. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.08.025
Hajduk-Stelmachowicz, M. (2013). Environmental Management System According to ISO 14001 as a Source of Eco-Innovations in Enterprises – A Case of Podkarpackie Voivodeship. International Journal of Economics and Management Engineering, 7(3), 650–655.
Hansson, S. O. (1994). Decision Theory. A Brief Introduction. Stockholm: Royal Institute of Technology.
Hęćka, A. (2017). Świadomość ubezpieczeniowa przedsiębiorców polskich w zakresie ryzyka środowiskowego – wyniki badań. Wiadomości Ubezpieczeniowe, 4, 41–51. https://doi.org/10.33995/wu2017.4.3
International Organization for Standardization. (2015). Environmental management systems – Requirements with guidance for use (ISO Standard No. 14001:2015). https://www.iso.org/standard/60857.html
Janmaimool, P., & Watanabe, T. (2014). Evaluating determinants of environmental risk perception for risk management in contaminated sites. International Journal of Environmental Research and Public Health, 11(6), 6291–6313. https://doi.org/10.3390/ijerph110606291
Jovanovic, D., & Janjiz, V. (2018). Motives for, Benefits from and Accounting Support to the ISO 14001 Standard Implementation. Economic Horizons, 20(1), 24–41. https://doi.org/10.5937/ekonhor1801027j
Kaczała, M. (2019). Systemowe ryzyko suszy rolniczej a ubezpieczenia. Zadania dla państwa. Poznań: Wydawnictwo UEP.
Kotlarek, P. (2014). Racjonalność w ujęciu ekonomii behawioralnej. Studia Ekonomiczne – Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 180, 106–116.
Lemkowska, M., & Wiśniewska, D. (2021). Elements of environmental management systems according to ISO 14001 relevant from the point of view of an insurance company – the results of empirical research. Argumenta Oeconomica, 2(47), 271 – 306. https://doi.org/10.15611/aoe.2021.2.12
Lemkowska, M. (2020a). Systemy zarządzania środowiskowego zgodne z wymaganiami normy ISO 14001 na tle wybranych determinant rozwoju rynku ubezpieczeń środowiskowych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Lemkowska, M. (2020b). The use of ISO 14001 environmental management systems in the process of preparation and provision of environmental insurance. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 1(346), 63–83. https://doi.org/10.18778/0208-6018.346.04
Lemkowska, M. (2020c). ISO 14001 Environmental Management Systems Assessment From the Insurers’ Point of View: Methodical Approach. In U. Akkucuk (Ed.) Handbook of Research on Creating Sustainable Value in the Global Economy (pp. 393-408). Hershey, PA: IGI Global.
Lemkowska, M. (2021). Perception of environmental insurance risk vs. implementation of control measures in organizations managed according to ISO 14001:2015 in Poland. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 83(4), 187-203. https://doi.org/10.14746/rpeis.2021.83.4.13
Lisowska, A. (2014). Ochrona środowiska. In A. Florczak & A. Lisowska (Eds.) Organizacje międzynarodowe w działaniu (pp. 143–176). Wrocław: Agencja Reklamowa OTO.
Makuch, M. A. (2012). Decyzje podmiotów gospodarczych w ujęciu ekonomii behawioralnej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, (27), 125–148.
Manimala, M. J. (1992). Entrepreneurial Heuristics: A Comparison Between High PI (Pioneering – Innovative) and Low PI Ventures. Journal of Business Venturing, 7(6), 477-504. https://doi.org/10.1016/0883-9026(92)90021-i
Matuszak-Flejszman, A. (2007). System zarządzania środowiskowego w organizacji. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
Matuszak-Flejszman, A. (2010). Determinanty doskonalenia system zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy ISO 14001. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Minoli, D. M., & Bell, J. N. B. (2002a). Composite insurer consideration and attitudes on environmental management systems concerning public liability policies for pollution risks. Journal of Environmental Assessment Policy and Management, 4(3), 329-347. https://doi.org/10.1142/s1464333202001042
Minoli, D. M., & Bell, J. N. B. (2002b). Insurer perception of environmental management systems regarding insurance for pollution. Journal of Environmental Assessment Policy and Management, 4(3), 349–366. https://doi.org/10.1142/s1464333202001078
Minoli, D. M., & Bell, J. N. B. (2003). Reinsurers Opinions of Environmental Management Systems Concerning Insurance for Pollution. Journal of Environmental Planning and Management. 46(5), 771–780. https://doi.org/10.1080/0964056032000138490
Mruk, H. (2018). Ekonomia behawioralna a skuteczność zarządzania. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, 167, 9-19.
Mullainathan, S. & Thaler, R.H. (2000). Behavioral Economics. Cambridge: NBER Working Paper Series. https://doi.org/10.3386/w7948
Prajogo, D., Tang, A. K. Y., & Lai, K. (2012). Do firms get what they want from ISO 14001 adoption?: an Australian perspective. Journal of Cleaner Production, 33, 117–126. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.04.019
Santos, G., Rebelo, M., Lopes, N., Alves, M. R., & Silva, R. (2016). Implementing and certifying ISO 14001 in Portugal: motives, difficulties and benefits after ISO 9001 certification. Total Quality Management, 27(11), 1211–1223. https://doi.org/10.1080/14783363.2015.1065176
Simon, H. A. (1955). A Behavioral Model of Rational Choice. The Quarterly Journal of Economics, 69(1), 99-118. https://doi.org/10.2307/1884852
Simon, H. A. (1976). From Substantive to Procedural Rationality. In S. J. Latsis (Ed.) Methods and Appraisal in Economics (pp. 129-148). Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/cbo9780511572203.006
Śliwowski, P., & Wincewicz-Price, A. (2019). Prościej, taniej i skutecznie, czyli jak ekonomia behawioralna wspiera polityki publiczne w Polsce. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
Slovic, P., Fischhoff, B., & Lichtenstein, S. (1980). Facts and fears: understanding perceived risk In R. C. Schwing & W. A. Albers (Eds.), Societal Risk Assessment: How Safe Is Safe Enough? (pp. 181–214). New York: Plenum Press. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-0445-4_9
Solek, A. (2010). Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, 8, 21–34.
Sorooshian, S., Qi, L. C., & Fei, L. L. (2018). Characterization of ISO 14001 implementation. Environmental Quality Management, 27, 97–105. https://doi.org/10.1002/tqem.21532
Swiss Re. (1998). Environmental management systems and environmental impairment liability insurance. Two areas in strained relations or in harmony? Zurich: Swiss Re.
Thaler, R. (1994). The Winner’s Curse: Paradoxes and Anomalies of Economic Life. Princeton: Princeton University Press.
Thaler, R. H., Sunstein, C. R., & Balz, J. P. (2013). Choice architecture. In E. Shafir (Ed.) The behavioral foundations of public policy (pp. 428–439). Princeton: Princeton University Press.
Toma, L., & Mathijs, E. (2007). Environmental risk perception, environmental concern and propensity to participate in organic farming programmes. Journal of Environmental Management, 83, 145–157. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2006.02.004
Tomer, J. F. (2007). What is Behavioral Economics? The Journal of Socio-Economics, 36(3), 463–479. https://doi.org/10.1016/j.socec.2006.12.007
Tversky, A. & Kahneman, D. (1974). Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, 185(4157), 1124–1131. https://doi.org/10.1126/science.185.4157.1124
Yin, H., & Schmeidler, P. J. (2009). Why do Standardized ISO 14001 Environmental Management Systems Lead to Heterogeneous Environmental Outcomes? Business Strategy and the Environment, 18(7), 469–486. https://doi.org/10.1002/bse.629
Zaleśkiewicz, T. (2011). Psychologia Ekonomiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zutshi, A. & Sohal, A. (2004). Environmental management system adoption by Australasian organisations: part 1: reasons, benefits and impediments. Technovation, 24, 335–357. https://doi.org/10.1016/s0166-4972(02)00053-6
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Czasopismo Ekonomia i Środowisko