Słowa kluczowe
education for sustainable development
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest diagnoza i ocena aktualnego stanu edukacji dla zrównoważonego rozwoju w polskich szkołach wyższych oraz wskazanie kierunków zmian. Niniejszy artykuł został napisany w oparciu o wieloletnie doświadczenie dydaktyczne Autorów, a także przeprowadzono badania ankietowe wśród studentów Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, które pozwoliły zidentyfikować kierunki przyszłych działań edukacyjnych. Badania wśród studentów były zrealizowane w roku akademickim 2020/2021 oraz dla porównania wykorzystano analogiczne badania z lat 2010/2011. Większość ankietowanych studentów stwierdza, że proces kształcenia w szkole wyższej podnosi świadomość problemów związanych ze zrównoważonym rozwojem, jednocześnie pozostają tematy, które ze względu na istniejące wyzwania cywilizacyjne powinny być omówione w szerszym zakresie. Generalnie przeprowadzona analiza pozwala na stwierdzenie, że wdrażanie działań edukacyjnych na rzecz zrównoważonego rozwoju nadal pozostaje trudnym przedsięwzięciem, brak jest podejścia systemowego do tych kwestii, a także istnieje potrzeba likwidacji barier w tym zakresie. Sprzyjać temu powinna wykwalifikowana kadra nauczycieli akademickich i wymiana zagraniczna z innymi ośrodkami akademickimi.
Bibliografia
Act of 27 April 2001 on Environmental Protection Law (Journal of Laws 2017, item 519 as amended).
Alcantud-Diaz, M. (2021). Research, Teaching and Actions in Higher Education on the UN Sustainable Development Goals. Cambridge Scholars Publishing.
Aleixo, A. M., Azeiteiro, U. M., & Leal, S. (2016). Toward sustainability through higher education: sustainable development incorporation into Portuguese higher education institution. In J. Davim & W. Leal Filho (Eds.), Challenges in higher education for sustainability. Berlin: Springer.
Barth, M., Godemann, J., Rieckmann, M., & Stoltenberg, U. (2007). We are developing critical competencies for sustainability development in higher education. International Journal of Sustainability in Higher Education, 8(4), 416-430.
Barth, M., Michelsen, G., Rieckman, M., & Thomas, I. (2015). Routledge Handbook of Higher Education for Sustainable Development. London: Routledge.
Bartniczak, B., & Zaremba-Warnke, S. (2010). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju. T.4, Edukacja dla ładu środowiskowego. Białystok-Wrocław: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Blasco, N., Brusca, I., & Labrador, M. (2021). Drivers for Universities Contribution to the Sustainable Development Goals: An Analysis of Spanish Public Universities. Sustainability, 13(1). https://doi.org/10.3390/su13010089
Borys, T. (2010). Zrównoważony rozwój jako wyzwanie edukacyjne. In T. Borys (Ed.), Edukacja dla zrównoważonego rozwoju. T.1, Edukacja dla ładu zintegrowanego. Białystok-Wrocław: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Borys, T. (Ed.). (2010a). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju.T.1, Edukacja dla ładu zintegrowanego. Białystok-Wrocław: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Broniewicz, E., Godlewska, J., Lulewicz-Sas, A., & Miłaszewski, R. (2019). Ekonomia i zarządzanie w inżynierii środowiska. Białystok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej.
Brzozowski, T., & Rogala, P. (Ed.). (2010). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju. T.3, Edukacja dla ładu społecznego. Białystok-Wrocław: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Buchcic, E. (2016). Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju zadaniem szkolnictwa wyższego. Forum Pedagogiczne, 2(2), 85-94.
Calvano, G. (2017). Educare per lo Sviluppo Sostenibile. L’impegno degli Atenei Italiani: esperienze in corso e buone pratiche. Aracne.
Calvano, G. (2021). Educare per il futuro: sviluppare competenze per la sostenibilita a livello universitario. L’esperienza dell’universita di Bari. Formazione & Insegnamento, 19(3), 234-247. https://doi.org/10.7346/-fei-XIX-03-21_17
Chaleta, E., Saraiva, M., Leal, F., Fialho, I., & Borralho, A. (2021). Higher Education and Sustainable Development Goals (SDG)-Potential Contribution of the Undergraduate Courses of the School of Social Sciences of the University of Évora. Sustainability, 13(4). https://doi.org/10.3390/su13041828
COPERNICUS Alliance. (2022, July 28). https://www.copernicus-alliance.org/
COPERNICUS-CAMPUS. (2022, July 28). Guidelines for Sustainable Development in the European Higher Education Area. How to incorporate the principles of sustainable development into the Bologna Process. https://unece.org/fileadmin/DAM/env/esd/information/COPERNICUS%20Guidelines.pdf
De Vincenzo, D., & Riggo, A. (2021). Per un’Educazione alla Sostenibilita nell’Univesita. Le attivita dell’Universita di Cassino e del Lazio Meridionale. Cassino: EUC. https://www.unicas.it/media/6019413/Per-uneducazione-alla-sostenibilit%C3%A0-eBook-2021.pdf.
Di Gerio, Ch., Fiorani, G., & Paciullo, G. (2020). Fostering Sustainable Development and Social Responsibility in Higher Education: The Case of the Tor Vergata University of Rome. Management Dynamic in the Knowledge Economy, 8(1), 31-44. https://doi.org/10.2478/mdke-2020-0003
European Environmental Advisory Council. (2022, July 28). https://eeac.eu/
Fiedor, B. (Ed.). (2002). Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych. Warszawa: C.H. Beck.
Finnveden, G., Verhoef, L., & Newman, J. (Eds.). (2020). Sustainable Development and Higher Educations Institutions, Acting with purpose. MDPI, Basel.
Franco, I., Saito, O., Vaughter, P., Whereat, J., Kanie, N., & Takemoto, K. (2018). Higher education for sustainable development: actioning the global goals in policy, curriculum and practice. Sustainability Science, 14, 1621-1642. https://doi.org/10.1007/s11625-018-0628-4
Geryk, M. (2018). Sustainable Development Goals as a Perspective for Higher Education Institutions. Research Papers of Wrocław University of Economics, 520, 54-63.
Kędzierska, A., De Haan, G., Kolleck, N., & Fischbach, R. (2013). Wybrane aspekty edukacji dla zrównoważonego rozwoju w Polsce na tle niemieckiego kontekstu. Niemiecki krajobraz edukacyjny w zapewnianiu jakości edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Debata Edukacyjna, 6, 27-61.
Korwin-Szymanowska, A., Lewandowska, E., & Witkowska-Tomaszewska, A. (2016). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju w perspektywie wyzwań społeczeństwa wiedzy. Warszawa: APS.
Leal Filho, W., Frankenberger, F., Lange Salvia, A., Azeiteiro, U., Alves, F., Castro, P., Will, M., Plajte, J., Orlovic Lovern, V., Brandli, L., Price, E., Doni, F., Mifsud, M., & Veiga Avila, L. (2021). A framework for the implementation of the Sustainable Development Goals in university programmes. Journal of Cleaner Production, 299. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.126915
Leicht, A., Heiss, J., & Byun, W. J. (Eds.). (2018). Issues and trends in education for sustainable development. Paris: UNESCO.
Lorek, A. (2011). Edukacja w zakresie ekonomii zrównoważonego rozwoju – doświadczenia niemieckie. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 90, 93-101.
Lorek, A. (2013). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 131, 23-31.
Lorek, A., & Słupik, S. (2010). Stan edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju w Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w świetle badań ankietowych. In T. Borys (Ed.), Edukacja dla zrównoważonego rozwoju. Tom I, Edukacja dla ładu zintegrowanego (pp. 265-277). Białystok-Wrocław: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Lorek, A., Barteczek, A., & Słupik, S. (2008). Ocena stanu edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju w Akademii Ekonomicznej w Katowicach. In J. Harasim & T. Kraśnicka (Eds.), Ekonomia i Finanse – Współczesne problemy badawcze (pp. 35-47). Centrum Badań i Ekspertyz: Akademia Ekonomiczna w Katowicach.
Lorek, E., & Gierczycka, J. (2010). Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju w śląskich szkołach wyższych. In T. Borys (Ed.), Edukacja dla ładu zintegrowanego. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Lorek, E., & Olszak, C. (2013). Działania edukacyjne na studiach doktoranckich w zakresie realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju – doświadczenia, podstawowe wyzwania i rekomendacje. In K. Jędralska (Ed.), Modele kształcenia na studiach doktoranckich w dziedzinie nauk ekonomicznych (pp. 37-46). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
Lorek, E., & Sobol, A. (2010). Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju – działania UE w Katowicach. In B. Kos (Ed.), Ekonomia jako obszar badań naukowych – trendy, perspektywy rozwoju (pp. 147-160). Prace Naukowe UE w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach.
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej. Przez edukację do zrównoważonego rozwoju. (2001). Ministerstwo Środowiska. https://cee.elk.pl/sites/default/files/nsee.pdf
Nizińska, A., & Kurantowicz, E. (2020). Zrównoważony rozwój a uniwersytety. Reorientacja, szkolnictwo wyższe, nauczanie reorientacyjne. Forum Oświatowe, 31(2(62)), 27-40. https://doi.org/10.34862/fo.2019.2.2
Owens, T. L. (2017). Higher education in the sustainable development goals framework. European Journal of Education, 52(4), 414-420. https://doi.org/10.1111/ejed.12237
Parricchi, M. A. (2018). Green University: un orientamento prdagogico alla sostenibilita. Pedagogia Oggi, 16(1). https://ojs.pensamultimedia.it/index.php/siped/article/view/2715/2390
Poskrobko, B. (2010). Economics of sustainable development. An outline of research and teaching problems. Białystok: WSzE Publishing House in Białystok.
Poskrobko, B. (2011). Theoretical aspects of the economics of sustainable development. Białystok: WSzE Publishing House in Białystok.
Poskrobko, B. (Ed.). (2007). Zarządzanie środowiskiem. Warszawa: PWE.
Poskrobko, B. (Ed.). (2010a). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju. T.2, Edukacja dla ładu ekonomicznego. Białystok-Wrocław: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Poskrobko, B., & Poskrobko, T. (2012). Zarządzanie środowiskiem w Polsce. Białystok: Wydawnictwo Politechniki Białostockiej.
Resolution of the Council of Ministers No.67 from 16 of July 2019 (Official Journal [M.P.] 2019, item 794).
Rogall, H. (2010). Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka. Poznań: Zysk i S-ka.
Rosen, M. A. (2020). Do Universities Contribute to Sustainable Development? European Journal of Sustainable Development Research, 4(2). https://www.ejosdr.com/download/do-universities-contribute-to-sustainable-development-6429.pdf
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. (Dz.U. z 2017 r. poz. 356). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf
RUS. (2017). La didattica per lo sviluppo sostenibile negli Atenei italiani. Best practice. Rete delle Universita per lo Sviluppo Sostenibile. https://reterus.it/public/files/GdL/Educazione/017_07_10_BrochureA5_web.pdf
Sady, M., Żak, A., & Rzepka, K. (2019). The Role of Universities in Sustainability-Oriented Competencies Development: Insights from an Empirical Study of Polish Universities. Administrative Sciences, 9(3). https://doi.org/10.3390/admsci9030062
SDSN Australia/Pacific. (2017). Getting started with the SDGs in universities: A guide for universities, higher education institutions, and the academic sector. Australia, New Zealand and Pacific Editions. https://ap-unsdsn.org/regional-initiatives/universities-sdgs/university-sdg-guide/
SDSN Italia. (2021). Agenda 2030 e obiettivi di sviluppo sostenibile: una guida per universita e istituti di istruzione superrore. Prima edizione italiana. https://www.feem.it/news/sdsn-italia-agenda-2030-e-obiettivi-di-sviluppo-sostenibile-una-guida-per-universita-e-istituti-di-istruzione-superiore
Shephard, K. (2008). Higher education for sustainability: seeking affective learning outcomes. International Jouranal of Sustainability in Higher Education, 9(1).
Sonetti, G., Barioglio, C., & Campobenedetto, D. (2020). Education for Sustainability in Practice: A Review of Current Strategies within Italian Universities. Sustainability, 12(13). https://doi.org/10.3390/su12135246
UNESCO. (2007). The un decade of Education for Sustainable Development (DESD 2005-2014). The First Two Years. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
UNESCO. (2009). Review of Contexts and Structures for Education for Sustainable development. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
UNESCO. (2020). Education for Sustainable Development. A roadmap. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
Von Hauff, M., & Nguyen, T. (2014). Universities as Potential Actors for Sustainable Development. Sustainability, 6(5). https://doi.org/10.3390/su6053043
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Czasopismo "Economics and Environment-Ekonomia i Środowisko"